włącz wersję strony dla czytników ekranów - pamiętaj poruszaj się po nagłówkach h1, h2
Przejdź do menu
Przejdź do sekcji kontakt
Czcionka
Przywróć oryginalny rozmiar tekstuzwiększ rozmiar tekstu
Kontrast
przywróć oryginalny kolor tekstu i tłaustaw żółty kolor tekstu na czarnym tlelogo żółte

ZESPÓŁ CORNELIA DE LANGE (CdLS)

Nazwy alternatywne

  • Brachmann de Lange Syndrom (BdLS)

Częstość występowania

1:10 000 – 1: 200 000 urodzeń

            Podejrzewa się, że ze względu na dużą różnorodność w nasileniu objawów, u części chorych nie rozpoznano CdLS, stąd ciężko oszacować ile rzeczywiście rodzi się dzieci z tym zespołem.

Podłoże genetyczne

Do tej pory zidentyfikowano 3 geny, których mutacje mogą powodować CdLS :

  • u połowy chorych występuje błąd w genie NIPBL, położonym na ramieniu krótkim chromosomu 5,
  • u ok. 5% chorych choroba pojawia się na skutek mutacji w genie SMC1A, położonym na ramieniu krótkim chromosomu X,
  • u ok. 1% pacjentów z CdLS choroba się ujawnia, gdyż błąd leży w genie SMC3, położonym na ramieniu długim chromosomu 10,
  • u pozostałych chorych (u ok 40%) z zespołem Cornelii de Lange, nie jesteśmy w stanie określić gdzie występuje błąd w DNA,

 

            Geny NIPBL, SMC1A i SMC3 odpowiadają za syntezę białek budujących kompleks kohezyny. Funkcją tego kompleksu jest prawidłowy rozdział chromosomów przy mnożeniu się komórek oraz m.in. naprawa uszkodzonego DNA.

Korelacja genotypowo – fenotypowa

CdLS cechuje się zmienną ekspresją, co oznacza, że choroba występuje z różnym nasileniem. Nasilenie objawów zależy od genu, który ulega mutacji. Najcięższy przebieg choroby obserwuje się u dzieci, u których choroba została wywołana przez mutacje NIPBL. Jednak nawet w obrębie jednego genu mogą zajść różne rodzaje mutacji. Od tego jaki to rodzaj błędu zależy jak ciężkie będą objawy. Łagodniejsza w przebiegu, o mniej nasilonych objawach jest choroba, wywołana błędem w genie SMC1A i SMC3

Badania genetyczne

W Polsce istnieje kilka laboratoriów i Poradni Genetycznych, gdzie istnieje możliwość konsultacji i badania genetycznego:

Białystok, Bydgoszcz, Gdańsk, Katowice, Kraków, Łódź, Poznań, Szczecin, Warszawa, Wrocław.

            Wiodącym ośrodkiem, w którym realizowana jest kompleksowa opieka nad dziećmi z zespołem CDL jest Gdańsk i Poradni Genetyczna prowadzona przez dr Jolantę Wierzbę.

Opis kliniczny i przebieg choroby

Noworodki

Wiele z cech (przede wszystkie takie, które związane są z niewłaściwą budową narządów) jest już możliwa do zaobserwowania u noworodka np. wyraźna dysmorfia twarzy, czasem wady rozwojowe narządów wewnętrznych oraz wady kończyn górnych i dłoni. Jednak istnieją cechy związane ze wzrostem i rozwojem, które ujawniają się na dalszym etapie życia dziecka.

Dzieci

Dzieci z CdLS charakteryzują się następującymi cechami (przy czym należy mieć na uwadze, że choroba ta cechuje się dużą różnorodnością objawów i nie zawsze chore dziecko prezentuje pełen wachlarz cech choroby):

 

  1. Dysmorfia twarzy :
  • łukowate, uniesione gęste brwi, często połączone pośrodku ze sobą (synophris)
  • długie rzęsy,
  • długa rynienka podnosowa,
  • krótki nos,
  • mała i kwadratowa broda,
  • zewnętrzne kąciki oczu skierowane ku dołowi,
  • wysokie podniebienie,
  • szeroko rozstawione zęby, często wybrakowane uzębienie,
  1. Wzrost :
  • waga, wzrost i obwód głowy poniżej 5 – go centyla według odpowiednich siatek centylowych do wieku i płci dziecka,
  1. Rozwój :
  • opóźniony rozwój psychoruchowy,
  • opóźniony rozwój intelektualny, problemy z nauką,
  1. Zachowanie :
  • problemy ze skupieniem uwagi, nadpobudliwość,
  • zachowania obsesyjno – kompulsywne,
  • wpadanie w złość, agresja wobec otoczenia, autoagresja,
  • zachowania autystyczne,
  1. Układ ruchu (kostno-szkieletowy):
  • zmniejszenie masy szkieletowej,
  • skrócenie przedramion,
  • wady dłoni i palców, małe dłonie i stopy,
  • przemieszczony kciuk,
  • skrzywienie małego palca u dłoni,
  • nieprawidłowe zmarszczki na dłoni,
  • zmiany w łokciach,
  • wykrzywione paluchy,
  • zrośnięte drugie i trzecie palce u stóp,
  • skolioza,
  • przemieszczenie biodra,
  • zapadnięta klatka piersiowa,
  1. Układ nerwowy :
  • opadanie powiek,
  • zwyrodnienie obejmujące kanaliki łzowe,
  • duża krótkowzroczność,
  • inne wady w budowie oka,
  • niedosłuch,
  • problemy z koordynacją,
  1. Skóra :
  • skóra marmurkowata ,
  • nadmierne owłosienie skóry,
  • małe sutki,
  • mały pępek,
  1. Wady układu pokarmowego, bardzo częsty refluks żołądkowo- przełykowy
  2. Przepuklina przeponowa
  3. Rozszczep podniebienia,
  4. Wrodzone wady serca,
  5. Układ płciowy:
  • małe męskie narządy płciowe,
  • spodziectwo (ujście cewki moczowej od spodu penisa),
  • wnętrostwo,
  1. układ moczowy :
  • wady nerek i dróg odprowadzających mocz,

 

Dorośli

  • Wzrost u osób dorosłych jest znacznie poniżej przeciętnej, w granicach 131- 156cm,
  • Zaburzenia w funkcjonowaniu w społeczeństwie,
  • Wady narządów i cechy dysmorfii jak w wieku dziecięcym,

Diagnostyka różnicowa

  • Różne mikroaberracji chromosomowe
  • FAS – alkoholowy zespół płodowy
  • Cornelia de Lange like syndrome – częściowe powielenie fragmentu 3 chromosomu
  • zespół Lujana – Frynsa

Poradnictwo genetyczne

Dziedziczenie:

            Większość przypadków CdLS występuje na skutek mutacji de novo. Oznacza to, że błąd w genie nie jest dziedziczony, nie występuje u żadnego z rodziców, lecz powstaje on podczas poczęcia dziecka.

Ryzyko:

            Jeżeli mutacja pojawia się de novo ryzyko urodzenia następnego chorego dziecka jest tylko nieco wyższe niż u każdej innej pary. (Istnieje ryzyko, że choroba powstaje na skutek mozaicyzmu germinalnego. Jest to wadliwe powstawanie gamet u jednego z rodziców. U rodziców nie występują wtedy żadne objawy.)

 

Dziedziczenie:

            Źródła donoszą także o dziedziczeniu autosomalnym dominującym. Dotyczy to genów NIPBL i SMC3. Każdy gen w naszym organizmie występuje w dwóch kopiach. W chorobach dziedziczonych w sposób dominujący wystarczy, że jedna z kopii genu jest wadliwa.

Ryzyko:

Jeśli jedno z rodziców jest chore, drugie zaś zdrowe, mają oni 50% szans na urodzenie zdrowego dziecka. Dziedzicznie autosomalne oznacza, że nie jest ono związane z płcią dziecka.

 

Dziedziczenie:

            Gen SMC1A znajduje się na chromosomie X, czyli jego dziedziczenie jest związane z płcią.

Ryzyko:

            Oznacza to, że jeśli ojciec będzie miał wadliwy chromosom X to chorobę przekaże każdej swojej córce, zaś jego synowie będą zdrowi. Z kolei gdy matka będzie chora, szanse na urodzenie zdrowego dziecka wynoszą 50%. Choroba wywołana błędem w SMC1A statystycznie częściej ujawnia się u dziewczynek.

Diagnostyka prenatalna

Diagnostyka prenatalna jest możliwa. W wypadku wykrycia podczas badania ultrasonograficznego: anomalii w budowie kończyn, zmian w obrębie twarzoczaszki, opóźnienia wzrostu, wad serca, przepukliny przeponowej, istnieje możliwość wykonania badań inwazyjnych. Należy jednak zwrócić uwagę na to, że na chwilę obecną, znamy tylko podłoże genetyczne ok. 60% przypadków choroby. Zatem niewykrycie wady w jednym z 3 najczęstszych genów, nie wyklucza choroby. W pierwszym trymestrze ciąży poleca się także wykonanie testy PAPP-A z surowicy (Nie jest on testem swoistym dla CdLS).

Postępowanie

KONSULTACJA GASTROENTEROLOGICZNA

W wielu przypadkach dzieci wymagają karmienia przez sondę dożołądkową, którą wkłada się dziecku przez nos do żołądka. Ułatwia to karmienie, zwłaszcza w okresie noworodkowym, gdy dziecko nie jest w stanie ssać. W późniejszym wieku bywa konieczne założenie stomii żołądkowej, aby móc podawać pokarm nadal prosto do żołądka, z ominięciem procesu przeżuwania.

            Często dzieci z CdLS często cierpią na refluks (wsteczny odpływ) żołądkowo- przełykowy. Dziecko należy karmić niewielkimi porcjami. Bywa, że konieczne jest leczenie farmakologiczne (za pomocą blokerów pompy protonowej), a nawet chirurgiczne (np.: fundoplikacja Nissana).

 

WAŻNE!!! Dzieci cierpiące na refluks żołądkowo- przełykowy nie wolno kłaść zaraz po jedzeniu i należy je karmić w pozycji siedzącej, aby zapobiec cofaniu się pokarmu.

 

WAŻNE!!! Objawami refluksu może być zmiana w zachowaniu dziecka – płacz, drażliwość.

KONSULTACJA KARDIOLOGICZNA

Konsultacja kardiologiczna jest konieczna tuż po narodzinach dziecka. Należy wykonać badanie USG serca i elektrokardiograficzne w celu wykluczenia wad wrodzonych serca. W razie wykrycia wady może być konieczna operacja kardiochirurgiczna.

 

WAŻNE!!! Osobie z wadą serca należy podawać profilaktycznie antybiotyki przed zabiegami np. przed ekstrakcją zęba.

KONSULTACJA ORTOPEDYCZNA I REHABILITACJA

Należy wykonać badanie densytometryczne kości, jeżeli podejrzewa się u dziecka osteopenię lub osteoporozę.

Ze względu na problemy ze stawami ważna jest rehabilitacja ruchowa dziecka. Umożliwia ona także polepszenie koordynacji ruchowej.

KONSULTACJA ENDOKRYNOLOGICZNA

W obecnych czasach możliwa jest terapia hormonem wzrostu, jednak wcześniej dziecko musi być przebadane hormonalnie i uzyskać odpowiednią kwalifikację (w różnych krajach są różne zasady kwalifikacji do leczenia hormonem wzrostu). Nie jest to jednak terapia celowana dla dzieci z CDL i nie jest łatwa ze względu na efekty uboczne.

KONSULTACJA NEUROLOGICZNA

Dzieci z CdLS są niepełnosprawne intelektualnie w stopniu umiarkowanym, znacznym bądź głębokim (rzadko niepełnosprawność intelektualna ma charakter lekki), przez co wymagają opieki neurologicznej. Istnieją ośrodki ze specjalnymi programami nauczania i możliwością kształcenia dzieci z takimi problemami.

 

WAŻNE!!! Cierpliwość i ciężka praca ze strony rodziców jest konieczna przy pracy z tak chorym dzieckiem.

KONSULTACJA PSYCHIATRYCZNA I PSYCHOLOGICZNA

Dzieci z tą chorobą cierpią na depresję, zaburzenia obsesyjno – kompulsywne i są agresywne. Wymaga to nieraz leczenia farmakologicznego oraz pomocy ze strony psychologów. Wcześniej jednak należy sprawdzić w poradni gastrologicznej, czy dziecko nie ma refleksu żołądkowo-przełykowego. 

 

WAŻNE!!! Choroba dziecka bywa także dużym obciążeniem dla reszty rodziny, przez co inni jej członkowie wymagają również terapii psychologicznej.

 

WAŻNE!!! Istotne jest aby stosować się do wskazówek psychologów w życiu codziennym. Dopiero wtedy możliwa jest zmiana w zachowaniu dziecka.

TERAPIA LOGOPEDYCZNA

Ze względu na słaby rozwój żuchwy, dzieci z CdLS mają poważne problemy z mową – konieczne są regularne ćwiczenia mowy u logopedy.

KONSULTACJA OKULISTYCZNA

Pierwsza wizyta u okulisty powinna się odbyć przed 6-tym miesiącem życia.

Wskazaniem do operacji w celu ograniczenia opadania powiek, jest duże zwężenie pola widzenia.

KONSULTACJA OTOLARYNGOLOGICZNA

Pacjenci cierpiący na tę chorobę mają problemy ze słuchem. Wymagają stałej kontroli słuchu. Poniżej 6-go roku życiu powinno się to kontrolować co pół roku.

Częstymi infekcjami są infekcje ucha środkowego, które leczy się antybiotykami.

 

WAŻNE!!! Głuchota powoduje nieprawidłowy rozwój dziecka, dlatego bardzo ważne jest aby wykryć ja jak najwcześniej. Rodzice powinni obserwować reakcje dziecka na bodźce dźwiękowe.

KONSULTACJA STOMATOLOGICZNA I ORTODONTYCZNA

Ze względu na małą żuchwę, obecne są wady zgryzu. Często zabiegi w obrębie jamy ustnej wymagają środków farmakologicznych, które wyłączą świadomość dziecka.

 

KONSULTACJA NEFROLOGICZNA I UROLOGICZNA

Zdarza się, ze konieczna jest interwencja chirurgiczna w przypadku niezstąpienia jąder i spodziectwa u chłopców.

Często spotykane są infekcje dróg moczowych u chorych na CdLS.

KONSULTACJA DIETETYKA

Ze względu na trudności z przełykaniem konieczne jest ustalenie odpowiedniej diety dla chorego dziecka, aby było dostatecznie dobrze odżywione.

KONSULTACJA CHIRURGICZNA

Gdy dziecko ma rozszczep podniebienia konieczna jest korekcja chirurgiczna.

KONSULTACJA HEMATOLOGICZNA

Anemia u chorych z refluksem żołądkowo - przełykowym może być wynikiem krwawienia z układu pokarmowego.

W razie znacznego spadku płytek krwi konieczne jest przetoczenie preparatu płytek krwi.

 

WAŻNE!!! Czarny stolec dziecka może oznaczać krwawienie z układu pokarmowego.

Zasoby internetowe

Bibliografia

1.Cassidy S. B., Allanson J. E., Management of Genetic Syndromes, 3rd ed., New Jersey, Wiley-Blackwell, ISBN 978-0-470-19141-5

2.www.orpha.net

 

                                                                                                                                                    opracowała Małgorzata Kamińska

O Centrum 
Diagnostyczno-Terapeutycznym
Chorób Rzadkich 
im. Bartłomieja Skrzyńskiego

Centrum Diagnostyczno-Terapeutyczne Chorób Rzadkich im. Bartłomieja Skrzyńskiego powstało z myślą o wszystkich potrzebujących z niepełnosprawnościami i chorobami rzadkimi oraz ich najbliższych. Prowadzone jest, jako forma działalności statutowej Fundacji Potrafię Pomóc. Jest to działalność odpłatna użytku publicznego a wszystkie środki pochodzące z Centrum, przeznaczane są na cele statutowe Fundacji.

Kontakt

ul.Horbaczewskiego 24
54-130 Wrocław
rejestracja@potrafiepomoc.org.pl
+48 721 727 777

Centrum Diagnostyczno - Terapeutyczne Chorób Rzadkich 2020 © All rights reserved
Realizacja Strony – dariusz.tryniecki@gmail.com

Cookies - zasady używania

Cookies- zasady używania

Ta strona używa plików Cookies. Mają Państwo możliwość wyboru czy odwiedziny na stronie są uwzględniane w danych statystycznych czy nie. Niniejsza strona zbiera dane statystyczne analityczne i marketingowe.
Zmień ustawienia plików cookies  aby dostosować zgody lub kliknij w przycisk "Akceptuj wszsytkie" aby zaakceptować wszsytkie zgody.
Dowiedz się więcej o tym jak używamy plików cookies.

linkedin facebook pinterest youtube rss twitter instagram facebook-blank rss-blank linkedin-blank pinterest youtube twitter instagram