włącz wersję strony dla czytników ekranów - pamiętaj poruszaj się po nagłówkach h1, h2
Przejdź do menu
Przejdź do sekcji kontakt
Czcionka
Przywróć oryginalny rozmiar tekstuzwiększ rozmiar tekstu
Kontrast
przywróć oryginalny kolor tekstu i tłaustaw żółty kolor tekstu na czarnym tlelogo żółte

ZESPÓŁ CRI-DU-CHAT (CDCS)

Nazwy alternatywne

  • zespół Lejeune’a,
  • zespół monosomii 5p
  • zespół delecji 5p
  • zespół miauczenia kota
  • zespół kociego krzyku

Częstość występowania

Zespół ten występuje z częstością od 1:15 000 do 1:50 000 żywych urodzeń.

Podłoże genetyczne

Zespół kociego krzyku jest wynikiem delecji (utraty) fragmentu  krótkiego ramienia jednego z chromosomów  5 pary (del 5p). Aby wystąpiły objawy charakterystyczne dla  CDCS, delecji musi ulec co najmniej obszar chromosomu 5p15.2, tzw. region krytyczny dla zespołu kociego krzyku, związany z wystąpieniem niepełnosprawności intelektualnej, małogłowia i typowych rysów twarzy. Przy utracie obszaru  5p15.3 występuje charakterystyczny płacz (u 95% pacjentów).

 W ok. 10% przypadków przyczyną CDCS jest zrównoważona translokacja występująca u jednego z rodziców obejmująca fragment 5p, który znajduje się na innym chromosomie. Nosiciel translokacji zrównoważonej nie ma żadnych objawów chorobowych. Podczas tworzenia się komórek płciowych  nierównomierne rozmieszczenie materiału genetycznego  u rodzica może spowodować utratę regionu krytycznego dla CDCS u dziecka.

Korelacje genotypowo-fenotypowe

Występuje ścisły związek miedzy typem i rozmiarem delecji a obserwowanymi zmianami  fenotypowymi. Im delecja jest większa tym cięższy stan pacjenta i większe ryzyko śmierci. Przy utracie regionu 5p12.2 objawy zespołu są najbardziej widoczne. Niektórzy badacze wyróżniają   kilka obszarów krytycznych, których utrata związana jest z odpowiednimi dysfunkcjami. Na krótkim ramieniu chromosomu 5 znajdują się geny odpowiedzialne m.in. za rozwój układu nerwowego jak gen SEMAF (gen kodujący białko związane z migracją neuronów w okresie płodowym)  czy gen CTNND2 (kodujący delta-kateninę warunkującą ruchliwość komórek nerwowych). Ich utrata odpowiada za niepełnosprawność intelektualną.

Penetracja

Oznaki zespołu kociego krzyku występują u każdej osoby, u której ma miejsce delecje w obrębie 5p obejmująca region krytyczny (to znaczy, że cechuje się pełną penetracją).

Badania genetyczne

Badanie w kierunku CDCS można wykonać w większości Poradni Genetycznych w Polsce.

Opis kliniczny i przebieg choroby

Okres noworodkowy i wczesnoniemowlęcy

  • charakterystyczny płacz o wysokich tonach, „koci płacz” utrzymuje się przez pierwsze miesiące życia, do ponad roku (bezpośrednią przyczyną wystąpienia charakterystycznego płaczu jest nieprawidłowa budowa krtani);
  • małogłowie;
  • cechy dymorficzne twarzy: okrągła, asymetryczna twarz; hiperteloryzm (szeroko rozstawione źrenice); skierowane ku dołowi szpary powiekowe; zmarszczka nakątna; płaska nasada nosa; krótka rynienka podnosowa; kąciki ust skierowane w dół; mała, cofnięta bródka; nisko osadzone małżowiny uszne; wyraźnie zaznaczone guzy czołowe; na skórze mogą występować naczyniaki i wyrośla przeduszne;
  • słaby odruch ssania, będący wynikiem nieprawidłowości w budowie struktur jamy ustnej i gardła
  • niska masa urodzeniowa i powolny przyrost masy (będący wynikiem problemów z karmieniem noworodka: kłopoty ze ssaniem, wymioty i ulewanie);
  • hipotonia mięśniowa (słabe napięcie mięśni, dziecko jest wiotkie);
  • krótkie palce (brachydaktylia), syndaktylia skórna (zrośnięte palce); bruzda poprzeczna na dłoni;
  • zmiany kostno-stawowe, takie jak koślawość kończyn, nadmierna ruchomość stawów, dysplazja stawu biodrowego (wrodzony niedorozwój jego panewki); możliwe liczne wady serca jak ubytek przegrody międzykomorowej (VSD), ubytek w przegrodzie międzyprzedsionkowej (ASD), przetrwały przewód tętniczy (PDA), tetralogia Fallota; Wady  układu krążenia są jedną z najczęstszych przyczyn zgonów w okresie niemowlęcym u pacjentów z zespołem cri du chat!
  • częste powikłania i stany zapalne układu oddechowego; zespół zaburzeń oddychania noworodka;

Dzieci

  • zaburzenia mowy włącznie z całkowitym brakiem mowy, związane głownie z zaburzeniami budowy aparatu mowy (pacjenci którzy nie mówią  kontaktują się z otoczeniem w sposób niewerbalny);
  • opóźniony rozwój psychoruchowy (dziecko później niż jego rówieśnicy zaczyna siedzieć, przemieszczać się , również nauka ubierania się jedzenia i korzystania z toalety zajmie więcej czasu i będzie wymagała wysiłku ze strony rodziców) oraz umiejętności poznawczych (przy odpowiedniej stymulacji dziecko rozwija się znacznie lepiej i osiąga większe postępy).
  • małogłowie;
  • wzmożone napięcie mięśniowe (hipertonia);
  • pierwsze oznaki siwienia;
  • cechy dysmorficzne twarzy: mała, wąska twarz, wyraźnie asymetryczna; zmniejsza się szerokie rozstawienie gałek ocznych; zmarszczka nakątna staje się mniej wyraźna; kąciki ust ustawione poziomo; wywinięta czerwień wargowa; krótka rynienka podnosowa; długie małżowiny uszne; opadnięta żuchwa; charakterystyczny wyraz twarzy; postępują wady zgryzu;
  • nawracające stany zapalne górnych dróg oddechowych i związane z tym infekcje ucha środkowego;
  • ślinienie się;
  • zaparcia;
  • kłopoty ze spaniem;
  • dzieci są nadpobudliwe ruchowo, mają problemy ze skupieniem uwagi oraz mogą wykazywać zachowania agresywne i nadwrażliwość na głośne dźwięki;

Dorośli

  • możliwe pogłębienie niepełnosprawności intelektualnej, tym bardziej w przypadku braku rehabilitacji i wsparcia ze strony rodziny
  • skolioza;
  • niski wzrost;
  • rozwój płciowy w większości przypadków przebiega prawidłowo, chociaż stwierdza się nieprawidłowości w budowie narządów płciowych np. wnętrostwo, małe prącie, anomalie w budowie łechtaczki i warg sromowych;
  • osoby z monosomią 5p nie są w pełni samodzielne i wymagają opieki;
  • zwiększone ryzyko chorób nowotworowych.

Diagnostyka różnicowa

Zazwyczaj rozpoznanie CDCS nie nastręcza trudności ze względu na charakterystyczne zmiany dysmorficzne i płacz przypominający koci krzyk. Jednakże ze względu na wielość i różnorodność cech klinicznych w diagnostyce różnicowej należy uwzględnić:

  • inne aberracje chromosomowe, szczególnie mikroaberracje
  • zespół Angelmana
  • zespół Retta

Poradnictwo genetyczne

Ryzyko dla rodziny

Za większość przypadków CDCS odpowiada delecja lub mutacja powstała sporadycznie-de novo (podczas rozwoju embrionalnego). Ryzyko wystąpienia tej wady genetycznej u rodzeństwa pacjenta jest  wyższe niż populacyjne w przypadku gdy u jednego z rodziców występuje translokacja zrównoważona (trzeba zbadać rodziców) lub mozaicyzm  gonadalny (co oznacza, że w cześć  komórek rozrodczych u któregoś z rodziców występuje delecja 5p).

Jeżeli jedno z rodziców chorego dziecka ma objawy CDCS oraz charakterystyczną delecję dla tego zespołu istnieje 50%-owe ryzyko, że przekaże uszkodzony chromosom  potomstwu.

Rodzice

Diagnostyka prenatalna

Diagnostyka prenatalna (badanie płodu) jest zalecana w przypadku występowania CDCS lub translokacji zrównoważonej krótkiego ramienia chromosomu 5 u któregoś z rodziców lub gdy u innego dziecka danej pary występuje CDCS.  Należy jednak pamiętać, że zarówno amniocenteza jak i biopsja kosmówki niosą ze sobą ryzyko poronienia odpowiednio 1% i 2%.

Postępowanie

Wymagane konsultacje, badania i dalsze postępowanie

KONSULTACJA KARDIOLOGICZNA

Ze względu na występowanie wad rozwojowych układu krążenia ważna jest ocena serca dziecka w badaniach obrazowych. Niekiedy niezbędna jest operacja.

WAŻNE !!!  Przy stwierdzonej wadzie serca należy poinformować o tym stomatologa przed każdym zabiegiem dentystycznym. Poda on odpowiedni antybiotyk aby ochronić dziecko przed infekcją serca.

KONSULTACJA OTOLARYNGOLOGICZNA

Częste stany zapalne dróg oddechowych niejednokrotnie mogą prowadzić do zapalenia ucha środkowego. Są one powodem częstych wizyt u laryngologa.

WAŻNE !!! Powikłaniem nawracających nieleczonych stanów zapalnych ucha środkowego jest niedosłuch.

KONSULTACJA GASTROENTEROLOGA I DIETETYKA

Przy problemach z karmieniem, prowadzących do niedożywienia może być konieczne karmienie dziecka przez sondę.  Przy obfitym i częstym ulewaniu, występującym nawet do 3 godzin po posiłku należy się zgłosić do lekarza by wykluczyć wsteczny odpływ (refluks) żołądkowo-przełykowy. Ten ostatni może być związany z występującą dość często u pacjentów z CDCS przepukliną rozworu przełykowego, która wymaga leczenia farmakologicznego i/lub chirurgicznego.

 Ze względu na osłabione napięcie mięśniowe pomocne jest wspieranie bródki dziecka podczas karmienia. Przez cale życie u pacjentów z CDCS mogą występować problemy z połykaniem. W takim przypadku konieczna jest dieta półpłynna.

 Częste zaparcia wymagają stosowania odpowiedniej, bogatej w błonnik diety.

KONSULTACJA NEUROLOGICZNA I FIZJOTERAPIA

Konsultacja neurologiczna i odpowiednio dobrana przez neurologa rehabilitacja są zalecana z uwagi na występujące nieprawidłowości ze strony układu nerwowego, do których zaliczamy: niedowłady, porażenia wiotkie, objawy zaburzeń piramidowych, zaburzenia koordynacji, drgawki (padaczka), hipotonia i późniejsza hipertonia.

KONSULTACJA PSYCHOLOGICZNA I PSYCHIATRYCZNA

Jest niezwykle ważna, bo pozwala ocenić stopień rozwoju i możliwe opóźnienia, a także dobrać odpowiedni program nauczania dopasowany do indywidualnych potrzeb dziecka.

Ze strony rodziców i opiekunów ważne jest aby poświęcać dziecku dużo czasu i zachęcać je do zdobywania nowej wiedzy i umiejętności.

TERAPIA LOGOPEDYCZNA

Niezbędna  przy problemach z mową.

KONSULTACJA OKULISTYCZNA

Zalecana jest z uwagi na częstsze występowanie krótkowzroczności, zeza oraz zaćmy.

KONSULTACJA ORTODONTYCZNA I STOMATOLOGICZNA

Potrzebna ze względu na wady zgryzu i częstsze występowanie próchnicy u dzieci z CDCS.

KONSULTACJA ORTOPEDYCZNA

Tego rodzaju opieki wymagają dzieci z dysplazja stawu biodrowego, zwichnięciami i skręceniami stawów występującymi głównie w okresie niemowlęcym i wczesnodziecięcym (z uwagi na zmniejszone napięcie mięśniowe). W późniejszym etapie do wizyty u ortopedy może skłaniać skolioza.

KONSULTACJA CHIRURGICZNA

Wymagana jest, gdy występują przepukliny lub gdy rodzice zdecydują się na operacyjne leczenie nadmiernego ślinienia się u dzieci.

Z uwagi na wady w budowie krtani intubacja może być utrudniona zwłaszcza u małych pacjentów (jest to istotna informacja szczególnie dla anestezjologa).

Zasoby internetowe

http://www.zdronet.pl/zespol-cri-du-chat-,506,choroba.html

http://www.gen.org.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=185&Itemid=172

http://www.criduchat.org.uk

 

Piśmiennictwo

  1. Posmyk, R., Midro, AT. Poradnictwo genetyczne w zespole monosomii 5p („krzyku kociego”). Część I. Diagnoza fenotypu. Fenotyp morfologiczny i fenotyp zachowania (behawioralny). „Przegląd Pediatryczny”. 33. 4, s. 265-272, 2003.
  2. Paola Cerruti Mainardi. Cri du Chat syndrome. „Orphanet Journal of Rare Diseases”. 1. 33, 2006.

                                                                                                  

                                                                                                                                                                                opracowała Natalia Kułak

O Centrum 
Diagnostyczno-Terapeutycznym
Chorób Rzadkich 
im. Bartłomieja Skrzyńskiego

Centrum Diagnostyczno-Terapeutyczne Chorób Rzadkich im. Bartłomieja Skrzyńskiego powstało z myślą o wszystkich potrzebujących z niepełnosprawnościami i chorobami rzadkimi oraz ich najbliższych. Prowadzone jest, jako forma działalności statutowej Fundacji Potrafię Pomóc. Jest to działalność odpłatna użytku publicznego a wszystkie środki pochodzące z Centrum, przeznaczane są na cele statutowe Fundacji.

Kontakt

ul.Horbaczewskiego 24
54-130 Wrocław
rejestracja@potrafiepomoc.org.pl
+48 721 727 777

Centrum Diagnostyczno - Terapeutyczne Chorób Rzadkich 2020 © All rights reserved
Realizacja Strony – dariusz.tryniecki@gmail.com

Cookies - zasady używania

Cookies- zasady używania

Ta strona używa plików Cookies. Mają Państwo możliwość wyboru czy odwiedziny na stronie są uwzględniane w danych statystycznych czy nie. Niniejsza strona zbiera dane statystyczne analityczne i marketingowe.
Zmień ustawienia plików cookies  aby dostosować zgody lub kliknij w przycisk "Akceptuj wszsytkie" aby zaakceptować wszsytkie zgody.
Dowiedz się więcej o tym jak używamy plików cookies.

linkedin facebook pinterest youtube rss twitter instagram facebook-blank rss-blank linkedin-blank pinterest youtube twitter instagram