1-2/10 000
Zespół Marfana chorobą genetyczną dotyczącą tkanki łącznej. Charakteryzuje się dużą zmiennością objawów . Zmiany narządowe w zespole Marfana dotyczą głównie: narządu wzroku, układu kostnego, serca i naczyń krwionośnych.
Przyczyną zespołu Marfana jest uszkodzenie włókien sprężystych i zaburzenie w tworzeniu kolagenu oraz substancji podstawowej tkanki łącznej.
Gen - FBN1, którego mutacje są odpowiedzialne za występowanie typowych dla tego zespołu objawów leży na chromosomie 15. Koduje białko- fibrylinę1. Częstość występowania mutacji wynosi od 1,5 do 10 na 100 000 osób. W 70-85% przypadków choroba jest dziedziczona od jednego z rodziców, pozostałe 15-30% jest skutkiem nowej mutacji. Wystąpieniu nowej mutacji sprzyja starszy wiek ojca.
Mutacje fibryliny-1 stwierdzono także w innych chorach genetycznych, określanych niekiedy jako fibrylinopatie typu I. Są to:
Zespół Marfana cechuje się wysoką penetracją, co oznacza, że u większości osób posiadających mutację genu FBN1 rozwiną się objawy choroby.
Ekspresja objawów choroby jest zmienna. Znaczy, to że u poszczególnych chorych obraz choroby będzie się różnić – zarówno pod względem rodzaju jak i nasilenia objawów
Istnieje zależność między zasięgiem mutacji i jej rodzajem a nasileniem objawów klinicznych. Może to wpływać na zajęcie w większym stopniu jednego z układów, na przykład silniej wyrażonymi objawami ze strony stawów a mniejszymi problemami kardiologicznymi, zmiennym nasileniem objawów ocznych czy mięśniowych.
Badania genetycznie możliwe są do wykonania w niektórych laboratoriach w Polsce oraz w wielu ośrodkach zagranicznych.
Zespół Marfana charakteryzuje się mnogością objawów klinicznych z bardzo różnym stopniem manifestacji, co niejednokrotnie utrudnia postawienie dokładnej diagnozy a chorzy mogą przez większą cześć życia pozostać nieświadomi jego obecności. MFS określany jest bardzo często jako zespół zmian powiązanych narządu wzroku, układu sercowo-naczyniowego oraz układu kostnego, gdyż ze strony tych układów i narządów chorzy z zespołem Marfana odczuwają dolegliwości.
Rozpoznanie zespołu Marfana jest stawiane głównie na podstawie objawów klinicznych.
U noworodków i niemowląt najczęściej objawy zespołu Marfana nie są jeszcze widoczne, w tym okresie życia zespół nie jest rozpoznawany. Jednak niektóre z charakterystycznych cech mogą być możliwe do zaobserwowania:
Najczęściej pierwsze niepokojące objawy pojawiają się dopiero w okresie intensywnego wzrostu organizmu (okres pokwitania). Diagnostyka różnicowa pozwala na postawienie właściwej diagnozy i wykluczenie innych przyczyn nadmiernego wzrostu. Poniżej zostały wymienione główne objawy zespołu, mogące manifestować się w okresie dojrzewania i w życiu dorosłym (uwzględniono również niektóre zaburzenia w budowie gałki ocznej o charterze zmian wrodzonych):
Objawy dotyczące układu kostno-szkieletowego:
Objawy dotyczące narządu wzroku:
Sercowo-naczyniowe:
Nie wszystkie wymienione objawy muszą wystąpić u wszystkich chorych. Różny stopień ekspresji i penetracji zmutowanego genu, jak również genu o właściwej sekwencji, dają mniej lub bardziej widoczne objawy kliniczne.
W diagnostyce różnicowej zespołu Marfana należy uwzględnić:
Choroba jest dziedziczona autosomalnie dominująco. Oznacza to, że objawy choroby pojawią się już u osoby posiadającej tylko jedną wadliwą kopię genu.
15-30% przypadków to mutacja de novo, co oznacza, że wadliwy gen nie został odziedziczony po rodzicach tylko pojawił się samoistnie w wyniku błędów procesów komórkowych.
W przypadku stwierdzenia zespołu Marfana u dziecka, należy dokładnie przyjrzeć się rodzicom, gdyż mogą u nich występować subtelne objawy kliniczne zespołu tylko nie zostali oni do tej pory zdiagnozowani.
Jest możliwa. Szczególnie istotna w razie choroby u rodziców.
Obecnie, w przypadku stwierdzenia zespołu Marfana przynajmniej u jednego z rodziców, diagnozowanie tej choroby u dziecka można przeprowadzić już bardzo wcześnie na podstawie biopsji kosmówki, wykonywanej w 13 tygodniu ciąży a także zaraz po porodzie na podstawie badania krwi pępowinowej lub po pobraniu wymazu z błony śluzowej policzka.
Zespół Marfana i pokrewne mu zaburzenia tkanki łącznej wymagają
zaangażowania wielu specjalistów i indywidualnego podejścia przez całe życie. Dlatego wielodyscyplinarne podejście z dostępem do poradni genetycznej przy wstępnej
diagnozie, odpowiednia koordynacja opieki i doradztwa, nadzór specjalistów, takich jak kardiolog do regularnej oceny serca i dużych naczyń, okulista doświadczony w rozpoznawaniu i leczeniu objawów ocznych z tkanki łącznej, ortopeda, fizjoterapeuta, i konsultacji psychologicznych najlepiej nadaje się do optymalnej i kompleksowej opieki.
Noworodek może wykazywać pewne cechy zespołu, ale nie zawsze są one uchwytne. Najczęściej jest to długość ciała większa niż przeciętna i arachnodaktylia. Jeśli te cechy zostaną wychwycone przez neonatologa lub pediatrę, powinno się je zweryfikować względem cech etnicznych i cech osobniczych rodziców. Następnie zaleca się dalsze konsultacje, rozpoczynając od genetyka, który ustali dalszą drogę postępowania. Najszybszej interwencji wymagają ewentualne zaburzenia kardiologiczne.
Ze względu na bardzo częstą obecność wad serca i dużych naczyń konieczna jest dokładna ocena serca dziecka w badaniu ultrasonograficznym. Bardzo ważna jest stała opieka kardiologiczna!
Każdy pacjent z zespołem Marfana powinien pozostawać pod stałą opieką okulistyczną.
W celu oceny towarzyszących wad narządu wzroku i ich ewentualnej jak najwcześniejszej korekty.
W celu jak najwcześniejszego wychwycenia towarzyszących wad układu kostno-szkieletowego i ich korekty, co pozwoli uniknąć dalszych powikłań.
Duralektasia - czyli poszerzenie opony w dolnych odcinkach kanału rdzenia kręgowego, widoczne w tomografii komputerowej, może być znaczącym kryterium diagnostycznym.
Na podstawie siatek centylowych określa się stosunek wzrostu do wagi dziecka, czyli harmonijność wzrastania. U dzieci z zespołem Marfana wzrost jest zawsze powyżej przeciętnej, natomiast waga z reguły poniżej 50 centyla z racji na małą ilość podskórnej tkanki tłuszczowej i obniżoną masę mięśniową.
Podejmuje się próby podawania hormonów płciowych w celu obniżenia docelowego wzrostu, zarówno u dziewcząt jak i u chłopców. U dziewczynek w okresie przedpokwitowaniowym, u których stwierdza się bardzo wysoki wzrost w stosunku do wieku kostnego, podejmuje się próby podawania wysokich dawek estrogenów w kombinacji z progesteronem. Najlepiej taką terapię rozpoczynać już w 8-9 roku życia, ponieważ daje to większe szanse na powodzenie terapii. Należy jednak rozważyć także skutki psychologiczne takiej terapii, ponieważ przyspiesza ona dojrzewanie płciowe. U chłopców z kolei, w celu obniżenia docelowego wzrostu podejmuje się próby podawania testosteronu.
Problemy w życiu dorosłym są właściwie kontynuacją problemów z okresu młodzieńczego. Najistotniejszy jest nadzór kardiologiczny i jak najwcześniejsza interwencja kardiochirurgiczna lub chirurga naczyniowego
WAŻNE! Konieczny jest stały nadzór kardiologiczny.
Zespół Marfana jest najpoważniejszym spośród wszystkich istotnych zaburzeń wrodzonych dotyczących serca i aorty stwierdzanych u ciężarnych.
U 80% chorych z zespołem Marfana stwierdza się zajęcie serca, najczęściej obserwuje się wypadanie płatka zastawki mitralnej z jej niedomykalnością, któremu mogą towarzyszyć zaburzenia rytmu serca. Dlatego przed ciążą zalecane jest przeprowadzenie operacji naprawczej zastawki.
Ze względu na możliwości wystąpienia powikłań, każda ciąża u pacjentki z ZM powinna być prowadzona pod nadzorem kardiologa i położnika.
Przed planowaną ciążą˛ wskazane jest dokonanie pełnej oceny stanu zdrowia chorej. Powinna ona obejmować ocenę ultrasonograficzną serca oraz całej aorty. Kobiety, u których stwierdza się minimalne zajęcie serca (średnica opuszki aorty mniejsza niż 4.0 cm, bez istotnej niedomykalności aortalnej lub mitralnej), powinny zostać poinformowane, że ciąża wiąże się u nich z 1% ryzykiem wystąpienia rozwarstwienia aorty lub innych poważnych powikłań sercowych, takich jak: infekcyjne zapalenie wsierdzia lub jego niewydolność . U chorych, u których srednica opuszki aorty jest większa niż 4 cm, ryzyko rozwarstwienia aorty wynosi 10% . Zaleca się omówienie z pacjentką wszelkich czynników przemawiających za i przeciw planowaniu ciąży, należy także uwzględnić inne możliwości macierzyństwa.
Bardzo pomocne w ustaleniu planu postępowania jest zebranie wywiadu na temat przebiegu ciąży u dotkniętych chorobą kobiet z rodziny ciężarnej. Mogą one mieć pewną wartość rokowniczą , jednak należy pamiętać o dużej zmienności przebiegu klinicznego choroby, nawet u członków tej samej rodziny.
Ryzyko związane z ciążą jest mniejsze u kobiet po operacji wszczepienia protezy opuszki aorty, zalecanej w przypadkach, gdy jej średnica jest większa niż 4.7 cm. U chorych po zabiegu chirurgicznym, co 6-8 tygodni należy wykonywać badania echokardiograficzne pozostałych odcinków aorty. Należy je powtarzać w ciągu pierwszych 6 miesięcy po porodzie.
W czasie ciąży należy podawać beta-blokery.
Jeżeli planuje się przeprowadzenie porodu siłami natury, zalecane jest przyśpieszenie drugiego okresu. W celu zmniejszenia napięcia ściany aorty podczas porodu ciężarna może przyjąć pozycję leżącą na lewym boku lub na wpół wyprostowana. W przypadkach, gdy średnica opuszki aorty jest większa niż 4.5 cm, zaleca się wykonanie cesarskiego cięcia.
Typowymi objawami dla zespołu Marfana po porodzie jest złe gojenie się ran, występowanie krwotoków oraz tendencja do wypadania narządów miednicy. Z tego powodu, wskazane jest dłuższe pozostawienie szwów oraz stosowanie antybiotykoterapii do czasu ich usunięcia.
Zasoby internetowe
http://ghr.nlm.nih.gov/condition/marfan-syndrome
http://emedicine.medscape.com/
http://marfan.pl
Piśmiennictwo:
1.Cassidy S. B., Allanson J. E., Management of Genetic Syndromes, 3rd ed., New Jersey, Wiley-Blackwell, ISBN 978-0-470-19141-5
Noworodkowa postać zespołu Marfana jest często śmiertelna już w pierwszym roku życia z powodu ciężkich wad sercowo-naczyniowych. Jeśli objawy zostaną zauważone w wieku dziecięcym rokowanie jest lepsze. Wiele z obecnych wad można korygować operacyjnie. Przy odpowiednim nadzorze kardiologicznym, długość życia nie odbiega od przeciętnej, co stawia zespół Marfana na pozycji jednej z nielicznych chorób genetycznych podlegającej stosunkowo dobrej kontroli.
Centrum Diagnostyczno-Terapeutyczne Chorób Rzadkich im. Bartłomieja Skrzyńskiego powstało z myślą o wszystkich potrzebujących z niepełnosprawnościami i chorobami rzadkimi oraz ich najbliższych. Prowadzone jest, jako forma działalności statutowej Fundacji Potrafię Pomóc. Jest to działalność odpłatna użytku publicznego a wszystkie środki pochodzące z Centrum, przeznaczane są na cele statutowe Fundacji.
Polityka prywatności
Polityka plików cookies
Ustawienia plików cookies
Klauzula informacyjna administratora danych osobowych
Inspektor Ochrony Danych:
Konrad Cioczek
adres e-mail: odo@potrafiepomoc.org.pl
ul.Horbaczewskiego 24
54-130 Wrocław
rejestracja@potrafiepomoc.org.pl
+48 721 727 777
Ta strona używa plików Cookies. Mają Państwo możliwość wyboru czy odwiedziny na stronie są uwzględniane w danych statystycznych czy nie. Niniejsza strona zbiera dane statystyczne analityczne i marketingowe.
Zmień ustawienia plików cookies aby dostosować zgody lub kliknij w przycisk "Akceptuj wszsytkie" aby zaakceptować wszsytkie zgody.
Dowiedz się więcej o tym jak używamy plików cookies.
